ZİHİNSEL ENGEL

Amerikan Zeka Geriliği Birliği (AAMR) zihinsel engellilik durumunu şöyle tanımlamaktadır: Zihinsel Engellilik durumu, zihinsel işlevler ve kavramsal, sosyal ve pratik uyumsal becerilerde kendini gösteren uyumsal davranışların her ikisinde görülen anlamlı sınırlılıklar olarak karakterize edilen bir yetersizliktir. Bu yetersizlik 18 yaşından önce başlamaktadır.


Sınıflama

Zeka geriliği gösteren çocuklar genellikle ağırlık derecelerine göre hafif, orta, ağır ve çok ağır şeklinde sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandırma zeka testlerinin uygulamasından elde edilen skora dayanılarak yapılmaktadır.


Zihinsel Engelin Nedenleri

Zeka geriliğinin nedenleri, bireyin yaşamı boyunca birbirleriyle etkileşen ve /veya kuşaklararasında aileden çocuğa geçen biyotibbi, sosyal, davranışsal ve eğitsel risk etmenleri gruplarına ayrılabilir. Biyotibbi etmenler, genetik bozukluklar ya da beslenme gibi biyolojik süreçlerle ilişkilidir. Sosyal etmenler çocuğun uyarılması ve yetişkin sorumluluğu gibi sosyal ve aile etkileşimi ile ilişkilidir. Davranışsal etmenler annenin madde bağımlısı olma gibi zarar veren davranışlarla ilişkilidir. Eğitsel etmenler ise zihinsel gelişimi ilerleten ve uyumsal becerileri arttıran aile ve eğitim desteğinin var olması ile ilişkilidir.

Tanılama

Zeka geriliği gösteren çocukların tanılamaları ve uygun özel eğitim programlarına yerleştirilebilmeleri için öncelikle psikoeğitsel olarak değerlendirilmeleri gerekmektedir. Bu değerlendirmelerde zeka ve uyumsal davranışlar üzerinde durulmaktadır.

Zekanın değerlendirmesinde klasik olarak zeka testleri yapılmaktadır. Ülkemizde yaygın olarak Stanford-Binet ve WICS-R zeka testleri kullanılmaktadır. Bu testleri kullanacak uzmanın bu konunun eğitimini almış olması gerekmektedir.

Uyumsal davranışların ölçümü ağırlıklı olarak davranış ölçekleriyle yapılmaktadır. Uyumsal davranışlara ilişkin bilgiler kişinin kendisinden veya onu yakından tanıyan kişilerden yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla alınmaktadır.

Eğitim Yaklaşımları

Yakın geçmişe kadar zihinsel engelli çocukların eğitiminde geleneksel akademik konular üzerinde yoğunlaşan genel eğitim programlarının uygulandığı görülmekteydi. Son yılarda ise İşlevsel akademik becerilerin daha fazla öğretim programına alındığı görülmektedir. İşlevsel akademik beceriler öğrencilerin günlük yaşamda kullanabilecekleri becerileri edinmelerini sağlamak üzere planlanmaktadır. Son yıllarda zihinsel engelli çocukların eğitim programlarında daha sık yer alan bir başka önemli alan da toplumsal yaşam becerileridir. Kişisel bakım ve gelişim, ev ve toplum yaşamı, iş/meslek edinimi, boş zamanları değerlendirme ve seyahat etme başlıca sıralanabilecek toplumsal yaşam becerileridir.





Kaynak: Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Editör. Prof Dr. Ayşegül Ataman. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık

Anahtar Kelimeler: zihinsel engel, nova eğitim, özel eğitim,